Przez długi czas pojawiało się sporo wątpliwości dotyczących opłaty za korzystanie z kapitału. Wcześniej Sąd Okręgowy w Białymstoku stwierdził, że bankom nie należy się opłata za korzystanie z kapitału. Orzeczenie to zburzyło narrację stosowaną przez banki, jednak w dalszym ciągu sądy miały pewne wątpliwości w zakresie orzecznictwa. Dzisiaj wiemy już, że jeśli chodzi o opłatę za korzystanie z kapitału, wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku również jest korzystny dla kredytobiorców.
W maju 2021 roku frankowicze czekali na wydanie przez Sąd Najwyższy orzeczenia w sprawie kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego (III CZP 11/21). Jedno z zapytań dotykało zagadnienia gorąco dyskutowanego w kontekście sporów kredytobiorców z bankami. Mowa tu o wynagrodzeniu za korzystanie z kapitału, którym od jakiegoś czasu „straszą” banki.
Jak wszyscy wiemy, w tamtym czasie Sąd Najwyższy nie zajął stanowiska w temacie budzących wątpliwości zagadnień prawnych. Uchwałę frankową odsunięto w czasie, ponieważ – jeśli chodzi o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału – SN miał sporo wątpliwości.
Dodatkowo nie było jasne czy Sąd Najwyższy kiedykolwiek podejmie decyzję w sprawie kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego. W gronie sędziów pojawiały się spory natury formalnej, co do ważności powołania niektórych z sędziów.
Trudno było oczekiwać, iż Sąd Najwyższy jednoznacznie wypowie się o wynagrodzeniu za korzystaniu z kapitału. Stan ten nie był szczególnie korzystny dla banków. Frankowicze, obawiając się o powództwa ze strony instytucji finansowych, czekali na uchwałę frankową, a w momencie braku jej wydania, nadal przedłużało się ich oczekiwanie. Kwestia opłaty za korzystanie z kapitału pozostawała nierozwiązana. Na szczęście w międzyczasie pojawiły się dobre wieści.
W czerwcu 2021 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo ING Bank Śląski S.A., skierowane wobec frankowiczów, o opłatę za korzystanie z kapitału. Cieszyła postawa sądu, który – nie czekając na uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie „kredytów frankowych” – rozstrzygnął kluczowy spór pomiędzy frankowiczami a bankiem.
Warto sięgnąć do źródeł omawianego postępowania sądowego. Kredytobiorcy, wobec których bank wniósł pozew o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, wcześniej wygrali swoją sprawę frankową. Umowa powiązana z frankiem z szwajcarskim, którą zawarli z ING Bankiem Śląskim S.A., została unieważniona. Wyrok ten uprawomocnił się, dzięki czemu kredytobiorcy uwolnili się od zobowiązania wyrażonego w walucie obcej.
Bank postanowił w tym przypadku kontynuować walkę – zapadła decyzja o zastosowaniu nowej strategii wobec byłych klientów. Skierował przeciwko nim powództwo o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Był to jeden z procesów pilotażowych tego typu. Głównym celem instytucji finansowej było sprawdzenie skuteczności nowego planu działania, a także odstraszenie innych frankowiczów zastanawiających się nad pozwaniem banku. Jak pokazał czas ING Bank Śląski S.A. przegrał nie tylko proces o unieważnienie „umowy frankowej”, ale też o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.
Sąd w Białymstoku podjął decyzję. Żądanie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału nie ma podstawy prawnej. Argument ten już od dawna podnoszony był przez adwokatów i radców prawnych niosących pomoc frankowiczom. Znalazł on również potwierdzenie w wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku.
Przepisy krajowe przewidują, iż po unieważnieniu umowy frankowej strony mogą żądać zwrotu przekazanych wzajemnie środków. Polski ustawodawca nie przewidział innego typu roszczeń.
Do dalej idących wniosków można dojść na podstawie analizy prawodawstwa unijnego. Przede wszystkim banki nie mogą na ich podstawie żądać dodatkowych opłat od frankowiczów, z którymi przegrali w sądzie. Co najważniejsze, akty prawa unijnego wprost sprzeciwiają się tego typu roszczeniom. Jak wielokrotnie w wyrokach wypowiedział się Trybunał Unii Europejskiej – żądanie o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jest niezgodne z Dyrektywą 93/13. Dzisiaj wiemy już, że nie ma opłaty za korzystanie z kapitału dla banków.
Dyrektywa 93/13 stoi na straży praw konsumenckich. Zgodnie z jej postanowieniami każdy przedsiębiorca, w tym przypadku bank, musi ponieść karę za stosowanie nieuczciwych praktyk wobec konsumentów – frankowiczów. Wspomnianą karą w sprawach frankowych jest unieważnienie lub odfrankowienie umowy wyrażonej we franku szwajcarskim. Zgodnie z prawem unijnym, sankcja, która spotyka bank za stosowanie postanowień abuzywnych musi mieć charakter dotkliwy i długofalowy. W związku z tym wszelkie żądania banków o dodatkowe opłaty należy uznać za sprzeczne z Dyrektywą 93/13.
Żądania banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału nie mają podstaw ani w prawie polskim ani w prawie unijnym. Na stanowisku tym od dawna stoją prawnicy specjalizujący się w sprawach frankowych. Teraz zostało ono potwierdzone przez Sąd Okręgowy w Białymstoku.
W międzyczasie – w związku ze sprawą w przeciwko Bankowi M. do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie – sąd polski zwrócił się do Trybunału z ważnym pytaniem. Dotyczyło ono tego, czy dyrektywa w sprawie nieuczciwych warunków oraz zasady skuteczności, pewności prawa i proporcjonalności pozwalają stronom umowy kredytu hipotecznego, która została uznana za nieważną, żądać rekompensaty wykraczającej poza zwrot kwot zapłaconych – wzajemnie – na podstawie tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. Na odpowiedź TSUE musieliśmy trochę zaczekać – jeśli chodzi o opłatę za korzystanie z kapitału, wyrok zapadł 15 czerwca 2023 roku.
Na wyrok Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 czerwca 2023 roku czekali nie tylko kredytobiorcy, ale też banki. Decyzja miała dotyczyć opłaty za korzystanie z kapitału, a dokładnie tego, czy banki będą mogły oczekiwać wynagrodzenia od kredytobiorców za korzystanie z kapitału. Wyrok TSUE nie pozostawia wątpliwości – banki nie mogą liczyć na jakiekolwiek wynagrodzenie w ramach opłaty za korzystanie z kapitału.
Zgodnie z najnowszym wyrokiem TSUE, sądy krajowe będą musiały samodzielnie rozstrzygnąć, czy kredytobiorcom po unieważnieniu umowy przysługuje wynagrodzenie za korzystanie przez bank z ich środków. Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku, prawo unijne nie stoi na przeszkodzie, by konsumenci wysuwali takie roszczenia. Oznacza to, że kredytobiorcy mają szansę na uzyskanie dodatkowych świadczeń, co zdecydowanie jest dobrą wiadomością.
Druga kwestia dotycząca opłaty za korzystanie z kapitały jest równie istotne. W wyroku jednoznacznie wskazano, że zapisy unijnej dyrektywy konsumenckiej (mowa tutaj o art. 6. ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13) stoją na przeszkodzie temu, aby bank miał prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot wypłaconego kapitału oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę. Oznacza to, że kredytodawcy nie będą mogli domagać się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału.
Trybunał po raz kolejny potwierdził, że ochrona konsumentów – w tym przypadku frankowiczów – jest kwestią nadrzędną. Dzisiaj nie mamy już żadnych wątpliwości, jeśli chodzi o opłatę za korzystanie z kapitału. Wyrok TSUE jest jednoznaczny. Banki nie mają żadnych podstaw do tego, aby ubiegać się do dodatkowych roszczeń poza zwrotem udzielonego kapitału. Dzisiaj nie ma już wątpliwości co do opłaty za korzystanie z kapitału – wyrok TSUE dał frankowiczom jeszcze więcej nadziei.
Po więcej informacji jak unieważnić lub odfrankowić swoją umowę indeksowaną lub denominowaną do franka szwajcarskiego zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod numerami telefonów: 660 470 989 oraz 664 022 952. Pytanie można kierować również na e-mail: biuro@frankowy-kredyt.pl. Na ten sam adres poczty elektronicznej należy kierować umowy kredytowe do bezpłatnej analizy.
