UDOSTĘPNIJ

Przełom w sprawach frankowych staje się faktem – opinia Rzecznika Generalnego TSUE w pełni po myśli frankowiczów

2023-02-18

Na opinię Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie dochodzenia zapłaty roszczeń przekraczających zwrot wzajemnych świadczeń stron frankowicze czekali od wielu miesięcy. Rozstrzygnięcie okazało się kolejnym przełomem w sprawach frankowych. Rzecznik ocenił, że w przypadku ustalenia nieważności umowy kredytu w CHF banki nie mają prawa żądać od konsumentów wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Prawo do dodatkowych roszczeń zachowują natomiast kredytobiorcy.

Okoliczności sprawy

Sprawa rozpatrywana przez Rzecznika Generalnego TSUE dotyczyła jednej z ostatnich nierozstrzygniętych kwestii dotyczących sporów frankowych. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie (sygn. akt C-520/21) wystąpił z pytaniem, czy w obliczu ustalenia nieważności umowy kredytu frankowego ze względu na występowanie klauzul abuzywnych stronom przysługuje zwrot dodatkowych środków ponad te, które zostały uiszczone w związku z wykonaniem umowy.

Niejasność dotyczy uprawnienia zarówno banków, jak i konsumentów. Sąd powziął wątpliwość, czy instytucje finansowe mają prawo do dochodzenia zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, a konsumenci do żądania wypłaty odszkodowania z tytułu zaistniałych nieprawidłowości bądź waloryzacji swoich świadczeń.

Obecnie po stronie banków w sprawie przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej stoi jedynie Komisja Nadzoru Finansowego. Jej szacunki wskazują, że ewentualne uprawnienie konsumentów do zwrotu jedynie nominalnej kwoty udostępnionego im przed laty kapitału doprowadzi do wielomiliardowych strat i poważnie zaburzy stabilność rynku finansowego.

Praw konsumentów bronią z kolei m.in. Komisja Europejska, polski Rząd i Rzecznik Praw Obywatelskich. Wszyscy podkreślają, że banki powinny osiągać dochody ze swojej podstawowej działalności, a nie z oferowania niezgodnych z prawem produktów. Ich zdaniem sprawa jest kluczowa dla zapewnienia ochrony praw konsumentów zarówno w zakresie kredytów frankowych, jak i w przyszłości.

Opinia i jej uzasadnienie

Rzecznik Generalny TSUE stanął po stronie konsumentów. W swojej opinii nie pozostawił złudzeń, że roszczenia banków dotyczące zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału są bezzasadne.

W opinii podkreślił, że dyrektywa 93/13 nie rozstrzyga, jakie są skutki stwierdzenia nieważności umowy kredytu w CHF na skutek usunięcia nieuczciwych klauzul. Z tego powodu ich ustalenie powinno odbywać się na podstawie analizy przepisów prawa krajowego. Na tej samej zasadzie należy dokonać oceny zasadności roszczeń konsumentów przekraczających zwrot wpłaconych na poczet spłaty kredytu kwot. Ochrona konsumenta, którą zapewnia wspomniana dyrektywa konsumencka, powinna być maksymalnie szeroka. Z tego powodu nie ma przesłanek do wyłączenia prawa dochodzenia roszczeń wykraczających poza zwrot spełnionych na rzecz banku świadczeń.

Zupełnie inaczej kwestia ta wygląda dla banków. Instytucje finansowe – zdaniem Rzecznika – nie mogą dochodzić od konsumentów podobnych roszczeń. W opinii podkreślono, że banki mają prawo żądać jedynie zwrotu przekazanej kwoty kredytu oraz odsetek za opóźnienie od chwili wystąpienia z wezwaniem do zapłaty. Rzecznik Generalny TSUE podkreśla, że instytucje finansowe są zobowiązane do zachowania należytej staranności podczas zawierania umowy z konsumentem. W szczególności nie można dopuścić do sytuacji, w której banki czerpałyby korzyści ze swojego bezprawnego działania. Nie ma przy tym znaczenia, że taka opinia zagraża stabilności polskiego rynku finansowego, ponieważ kluczowy w kontekście dyrektywy 93/13 jest wzgląd na ochronę interesów konsumentów. 

Znaczenie opinii Rzecznika Generalnego TSUE

Wydana przez Rzecznika opinia ma nieocenione dla frankowiczów skutki. W praktyce pogląd stanowi zapowiedź orzeczenia, które za kilka miesięcy zostanie wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie.

Do tej pory banki zakładały, że w przypadku ustalenia nieważności umowy kredytu w CHF będą dochodzić od kredytobiorcy dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Przewidywana wysokość roszczeń sięgała nawet 50% całkowitej kwoty udzielonego kredytu. W ten sposób banki chciały nadrobić straty, które wywołało zasądzenie obowiązku zwrotu pobranych kwot. Opinia Rzecznika Generalnego TSUE sprawiła, że instytucje muszą zweryfikować swoje plany. Kończą się też alternatywne możliwości poprawy ich sytuacji.

Wydana przez Rzecznika Generalnego TSUE opinia spotkała się z pozytywnym przyjęciem prawników reprezentujących interesy frankowiczów i samych kredytobiorców. Zdaniem specjalistów uwzględnienie przez TSUE w orzeczeniu kończącym sprawę opinii Rzecznika Generalnego sprawi, że konsumenci nie będą musieli obawiać się dodatkowych roszczeń ze strony banków. Ich sytuacja stanie się jasna, a wystąpienie z pozwem frankowym jeszcze bardziej opłacalne. Dodatkowo banki prawdopodobnie zrezygnują z kierowania roszczeń o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w stosunku do konsumentów.

Rozstrzygnięcie niezwłocznie wpłynęło na sytuację banków

Korzystna dla frankowiczów opinia Rzecznika Generalnego TSUE niezwłocznie wpłynęła na sytuację polskiego sektora bankowego. Agencja ratingowa Moody’s wskazała, że z jej powodu zwiększa się ryzyko prawne banków. Wszystko dlatego, że jeżeli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyda analogiczne rozstrzygnięcie kończące sprawę, to na wystąpienie z powództwem zdecydują się kolejni frankowicze, którzy do tej pory obawiali się takiego kroku. W ten sposób banki zostaną zmuszone do tworzenia kolejnych rezerw na zaspokajanie roszczeń frankowiczów. W ten sposób dodatkowo pogorszy się ich sytuacja finansowa.

Wydanie opinii wywołało natychmiastową reakcję polskiej giełdy. Największe straty zanotował Bank Millenium (-3,5%) oraz PKO BP (-2,1%). Specjaliści zaznaczają, że kluczowe znaczenie dla sytuacji krajowych banków będą miały działania inwestorów zagranicznych.

UDOSTĘPNIJ

Polecane artykuły

Analizę otrzymasz w ciągu 3 dni roboczych!
Skorzystaj z darmowej analizy umowy
Nie jesteś na straconej pozycji. Daj nam zawalczyć o Twoje prawa i pozbyć się rażąco niekorzystnych dla Ciebie elementów umowy kredytowej. Nie musisz dłużej płacić za coś, co jest niezgodne z prawem.
Darmowa analiza umowy